Mormoon: creationist of evolutionist?

Een vraag die ik als Mormoon wel eens voorgeschoteld krijg, is of ik geloof in de letterlijke creatie van de mens door God of in de evolutietheorie. Het antwoord is: beiden of misschien geen van de twee. Het is mijn eeuwig stokpaardje dat religie en wetenschap geen tegengestelden zijn, maar twee verschillende kijkstandpunten op dezelfde waarheid, want er kan maar één waarheid zijn. Onze kerk promoot trouwens de zoektocht naar waarheid: zowel op spiritueel vlak als op wetenschappelijk vlak. Dit blijkt duidelijk uit Leer en Verbonden 130:19: “En als iemand in dit leven, door zijn ijver en gehoorzaamheid, meer kennis en intelligentie verkrijgt dan een ander, zal hij daar in die mate voordeel bij hebben in de toekomende wereld.” We worden dus heel duidelijk aangespoord te leren, te studeren en op zoek te gaan naar kennis, want die zullen we kunnen gebruiken in het hiernamaals. Dit in het achterhoofd houdend, zal ik u meteen mijn persoonlijk antwoord op de vraag geven. Ik geloof dat God de schepper is van alles. Hij is de architect. Maar ik geloof ook wat de wetenschap onweerlegbaar bewezen heeft. Nuances Sta alsjeblieft even stil bij de nuances in wat ik zonet geschreven heb. Ik ben geen zwart-wit denker en in die zin ga ik dus niet gaan zeggen dat ik een creationist ben die geloof dat Hemelse Vader een hoop klei heeft genomen en daar een mens uit geboetseerd heeft. Tegelijk probeer ik in de wetenschap ook alles een plaats te geven: er zijn immers heel wat theorieën die als waar worden aangenomen, maar op zich niet bewezen zijn. Neem nog het recent “ontdekte” Higgs deeltje. Men heeft dat deeltje niet gezien. Men heeft enkel de gevolgen gezien die men kan verwachten indien het deeltje bestaat. Men voorspelt dat als theorie X klopt, men gevolg Y moet zien. Als men dan Y ziet, moet men alle andere alternatieven uitsluiten zodat men enkel kan besluiten dat X klopt. Werkt heel goed, maar het blijft opletten. Want men kan alleen alle gekende of alleszins alle bedachte alternatieven gaan overlopen en uitsluiten. Beschouw het zo’n beetje alsof je zegt dat “als het monster van Loch Ness bestaat, dan moet er rimpelingen in het water zijn” en dan uit rimpelingen op het water besluiten dat het monster bestaat. Kort door de bocht en met de haren gegrepen, maar het illustreert wat ik bedoel. Ook bij de wetenschap moet je, net zoals bij religie, eens durven alles in zijn context plaatsen en nuchter bekijken. Mijn opvoeding en studies in wetenschappelijke richtingen hebben me gelovig gemaakt. De schoonheid van de schepping, hoe alles op mekaar is ingesteld, heeft me doen besluiten dat dit geen toeval kan zijn. Mijn klassieke (simpele vergelijking) is dat als je een hoop stenen en balken op een hoop gooit, het nooit zomaar een prachtig gebouw wordt. Daarvoor heb je een architect nodig en die architect bouwt ook dat gebouw niet. Daarvoor heb je een aannemer en een hoop werkmannen en -gerief. Da’s dus ook mijn idee over de Schepping. Ik geloof in God als grote architect, maar ik heb er geen idee van hoe Hij het tot in de kleinste details heeft gedaan. De wetenschap ontrafelt stukje bij stukje hoe Hij het (misschien) heeft gedaan, maar ik ben nederig genoeg om te geloven in een soort catch 22: dat wij nu niet in staat zijn dat alles te bevatten. De evolutietheorie wil ik ook eerst even op zijn plaats zetten. Vraag aan 100 Vlamingen van waar de mens afstemt volgens hun biologieleraar en een grote meerderheid zal zeggen “van de apen”. Mis, de evolutietheorie zegt eigenlijk dat er misschien een gemeenschappelijke voorouder was. De genetica toont zelfs aan dat alle levende dingen veel DNA gemeenschappelijk hebben. Ook dat komt overeen met het feit dat ik geloof dat we allemaal door de hand van God geschapen zijn. Maar ik wil dus ook perfect aanvaarden dat Hij dat gedaan heeft op een manier zoals de wetenschap dat nu beschrijft. Voor wie eens wil stilstaan bij het feit dat wetenschap en religie mekaar niet tegenspreken, raad ik eens aan het kleine boekje Genesis Evolution: A Unique Way of Uniting Christianity and Science, an LDS Perspective te lezen. Boeiend om daar bevattelijke wetenschappelijk aanvaarde theorie over het ontstaan van onze aarde stap per stap naast de uitleg in Genesis te lezen. Wat zegt de Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen? De vraag is nu of ik met dit standpunt een “Bad Mormon” ben. Ik ben alleszins niet alleen met mijn mening. Zo is er dus de auteur van het net genoemde boekje B. Russel McConkie, maar er zijn er nog vele meer. Tijd dus om eens een studie op te vatten over het officiële antwoord van onze kerk. Laat ik ook hier duidelijk met het antwoord beginnen: de kerk geeft geen zwart-wit antwoord op deze vraag. Onze kerk zegt niet dat we creationisten moeten zijn of puur de evolutietheorie moeten geloven. De kerk zegt eigenlijk min of meer dat beide uitgangspunten geldig zijn: God is de Schepper, daar twijfelt geen enkele Mormoon aan, maar men laat in het midden hoe Hij het gedaan heeft. Waarschijnlijk staan nu een pak Mormonen op hun achterste poten. In de VS naar schatting zo’n 70%. Zij zullen stellen dat er wel een duidelijk antwoord is: Joseph Fielding Smith heeft toen hij nog een junior apostel was, een duidelijk stuk geschreven over het ontstaan van de mens. Hij is daarin heel duidelijk: de aarde is 6000 jaar oud, er was voor Adam geen andere mens en de dood kwam niet voor op aarde voor de val van Adam en Eva. Joseph Fielding Smith heeft dat later zelfs zeer uitgebreid beschreven toen hij profeet was in een boek “Man, His Origin and Destiny”. Later zijn daar heel veel standpunten uit overgenomen in andere boeken, al dan niet uitgegeven door uitgeverijen in handen van de kerk. Laat echter één ding duidelijk zijn: Joseph Fielding Smith heeft altijd hierin zijn persoonlijke mening uitgedrukt en nooit een officieel standpunt weergegeven; laat staan doctrine. Doctrine in de Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen komt slechts tot stand nadat de profeet openbaring ontvangt en vervolgens zijn raadgevers en het ganse Quorum de Twaalf Apostelen eveneens via openbaring de bevestiging krijgt dat de materie doctrine is. En als laatste stap moet deze ondersteund worden door de leden op een Algemene Conferentie. Dat is dus nooit gebeurd met het standpunt van Joseph Fielding Smith over het ontstaan van de mensheid. Tegenkanting Meer nog, vlak nadat Joseph Fielding Smith zijn standpunt had gepubliceerd in 1930, is er een diepgaand debat geweest in het Quorum der Twaalf. Elder B. H. Roberts, op dat moment president van de Zeventig, heeft een nogal heftige brief geschreven waarin hij min of meer verdedigde dat wat wetenschap bewezen heeft, men niet kon ontkennen. Hij nam ondermeer aan dat er mensen waren voor Adam en dat de dood al aanwezig was voor de Val. Nadat beide heren hun standpunten hadden uiteengezet, heeft het Eerste Presidium een brief geschreven aan de Algemene Autoriteiten waarin stond dat een verder dispuut niet nodig was en enkel voor conflict zou zorgen en dat over de materie zelf te weinig openbaring was om een standpunt in te nemen. Uit bepaalde verslagen en gebeurtenissen kunnen we afleiden dat er binnen het Quorum verdeeldheid heerste over deze materie. Het is zelfs zo dat James. E. Talmage, eveneens apostel maar ook geologist, vond dat aangezien het standpunt van Joseph Fielding Smith was gepubliceerd in een officieel kerkmagazine, dat ook het tegenovergestelde standpunt mocht bekend gemaakt worden. Het Eerste presidium heeft Talmage dan de toelating gegeven een speech te houden over dit onderwerp met aandacht voor de evolutietheorie – waarbij wel moet aangestipt worden dat er een slag om de arm was omdat het nu eenmaal om een theorie gaat die niet 100% bewezen is (zoals ik ook al eerder aangaf). De stelling daarbij is dan ook dat er op dit moment niet echt een conflict is tussen wat religie ons leert en wat wetenschap ons nog kan leren. De speech van Talmage is trouwens later ook gepubliceerd in een officieel kerkmagazine. Vlees noch vis Het officieel standpunt van de Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen is dan ook dat er geen officiële doctrine is betreffende de evolutietheorie en het creationisme. Totdat er eventueel openbaring komt, is ieder lid vrij voor zichzelf een mening te vormen, voor die mening uit te komen, maar daarom niet perse iedereen willens nillens van zijn mening te willen overtuigen. Voor wie daarover meer wil weten, raad ik zeker het boek “Mormonism and Evolution: The Authoritative LDS Statements” aan. Het is een verzamelwerk van officiële en officieuze standpunten en documenten betreffende deze materie. Het is onder andere gebaseerd op een document dat gebruikt wordt op Brigham Young University dat als leidraad dient voor alle faculteitsleden zodat er geen tegenstrijdige standpunten worden weergeven. Aangezien BYU onder auspiciën staat van de Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen, zou het abnormaal zijn dat daar dingen worden aangeleerd die tegen doctrine zouden ingaan. Ik stip ook maar even aan dat op BYU les wordt gegeven over de evolutietheorie en dat er een paleontologisch museum is waar fossielen worden tentoongesteld die ouder zijn dan 6000 jaar. Ik sta niet alleen Ik ben geen eenzaat met een gemengde mening over de oorsprong van de man. Laat het duidelijk wezen dat ik hier gewoon mijn mening heb verkondigd, gebaseerd op het onderzoek dat ik in deze materie heb gedaan. Maar ik ben in goed gezelschap als ik denk aan bijvoorbeeld Henry Eyring. Eyring is een beroemd Mormoons wetenschapper, scheikundige en vader van president Henry B. Eyring, momenteel eerste raadgever in het Eerste Presidium. Hij heeft onder andere het boek “The Faith of a Scientist” geschreven, waarin hij aangeeft dat hij, net zoals ik, gelooft dat wat de wetenschap ontdekt, niet in tegenspraak is tot wat doctrine ons leert. Ook heeft Eyring in brieven en dergelijke duidelijk aangegeven dat hij niet kan en wil ontkennen wat de wetenschap ontdekt heeft. Lees deze brief maar eens: “In my judgment, anyone who denies this orderly deposition of sediments with their built in radioactive clocks places himself in a scientifically untenable position.” In een boek “Reflections of a Scientist”, eveneens uitgegeven door Deseret Book, kunnen we het volgende lezen: “Organic evolution is the honest result of capable people trying to explain the evidence to the best of their ability. From my limited study of the subject I would say that the physical evidence supporting the theory is considerable from a scientific viewpoint.” In een biografie over zijn leven “Mormon Scientist” heb ik trouwens gelezen dat het Eerste Presidium zijn mening vroeg over deze materie, toen ze zelf vragen kregen. Zijn standpunt was niet anders in zijn brieven aan het Eerste Presidium dan wat ik hierboven beschreven heb. En datzelfde Eerste Presidium heeft aan professor Eyring nadien verschillende malen gevraagd om namens de kerk te spreken op bijeenkomsten over de relatie tussen Mormonisme en wetenschap, waar hij open en eerlijk uitkwam voor zijn mening. Het maakt niet uit Kortom, het is duidelijk dat de kerk geen doctrine heeft over deze materie en in deze  we de nederigheid moeten hebben om te aanvaarden dat we het gewoon niet zeker weten en dat God ons later wel meer uitleg zal verschaffen. Want, en dit is wel het belangrijkste, het maakt geen verschil voor onze redding. Geloven in het evangelie van Jezus Christus staat los van het feit dat we 100% zeker weten hoe God Zijn creatie heeft tot stand gebracht. En daar kan ik perfect mee leven.